وحدت دین و دانش

گلهای راهنمایی جلد دوم اتصال گذشته با حال
اگر دانش روی هم در کتاب انباشته شود ولی کسی به دنبال کسب آن نرود چه فایده خواهد داشت. (در اینجا عده ای علاقه‌مند اسپانیایی را که مشتاق کتاب هستند ملاحظه می‌کنید).

وقتی به این ترتیب در دانش و دین وحدت حاصل شد جوهر فرد به دست می‌آید. به این معنی که روشن و آشکار می‌شود که در عالم جز یک جوهر وجود ندارد و این همان گوهر یکتای آفریدگاری است که جوهر و ماهیت و هیولای آن با نیرو و قدرت و اشکال و رنگ‌ها و صورت‌هایش فرقی ندارد و تفاوت در جلوه و زاویۀ دید و اسم‌گزاری است. باطن و معنی هر چه هست او است و جز او چیزی نیست. آن وجود روشن فرد همان وحدت است که روشنایی آن بر این دنیا از نقطه نظر مشاهدات بشر در حال افزایش است. زیرا معرفت واقعی همان روشنایی است که طلوع می‌کند. حال که معلوم شد دین و دانش به هم پیوسته و از هم جدا نیست قدرت تشخیص افراد نسبت به ادیان و برگزیدگان راه راست از راه‌های ضعیف‌تر آشکار می‌گردد. زیرا هر دینی که در آن دانش و عقل بیشتر و قویتر و روشن‌تر و نورانی‌تر و متجلی‌تر بود مسلم است که از آن بهتر استفاده می‌شود.