یکی از فوائد غم و حزن

زنجیر سرنوشت بررسی در روحیۀ برخی اشخاص

عامل بزرگ دیگری که از داروهای مؤثر طبیعت است غم و حزن است که یک داروی بسیار لازم و صاحب تأثیر برای رفع زیان‌های فرح مفرط می‌باشد. این دارو را می‌توان چنین توصیف کرد: «فرح زیاد دل را می‌میراند و غم آن را زنده می‌کند. همانطور که سرکه بسیار ترش است ولی می‌تواند میوه‌ها را مدت‌ها در درون خود نگاهداری کند، غم نیز با اینکه ظاهراً ترش و اسید به نظر می‌رسد ولی دل آدمی را محفوظ می‌دارد».

در مثالی که در صفحۀ 320 این کتاب راجع به آشنای مرفه خود بیان کردم بگذارید بقیۀ حالات او را بگویم: پس از گذشت دو سال روزی او را دیدم که خرم و خندان بود. از او پرسیدم: چه شد که از آن دلمردگی و حالت بی‌تفاوتی بیرون آمدی و اینک تو را شادان می‌بینم. جواب داد: خبر نداری؟ نجات پیدا کردم. آری نجات یافتم. یک سال ونیم قبل مبتلا به زخم معده شدم که مرا خیلی اذیت کرد و به معالجۀ آن پرداختم و حتی مجبور شدم به فرنگ سفر کنم. هنوز هم مبتلا هستم. همسرم نیز دچار بیماری شدیدی شد که مدتی به چاره‌سازی آن پرداختم. ... فکر می‌کنی بدبخت شده‌ام؟ ابداً ابداً. اکنون مسائلی داریم که بایستی حل کنیم و چاره بیندیشیم. شبانه‌روزم مشغول است و هیچ ناراحتی حس نمی‌کنم.