معرفت و اخلاق

گلهای راهنمایی جلد اول صفات آدمیت
دانش انسان که از سرچشمۀ یزدانی است پایان ندارد. برای اولین بار بشر در سال 1348 توانست کرۀ زمین را یک‌جا از کرۀ ماه بنگرد. این پایان دانش نیست و چه بسا عجایب بزرگی در انتظار آیندگان است.

بزرگترین نشان آدمیت و انسانیت همانا معرفت است و نقطه مقابل علم جهل می‌باشد زیرا منشأ تمام صفات نیکو، علم و دانش و منشأ همه اشتباهات و غفلت‌ها جهل است. بنابراین نخستین صفتی که برای یک انسان لازم است دانش می‌باشد و هرچه در این باره بگویم کم است و دانش هم هرچه بالا برود، انتهایی بر آن متصور نیست؛ زیرا دانش انسانی از سرچشمه دانش یزدانی است و دانش یزدانی پایان ندارد. به این لحاظ است که هرچه دانش بالا می‌رود، می‌بینیم باز عقب‌افتاده هستیم و در مقابل دانش کل نادانیم.

تا بدانجا رسید دانش من که بدانم همی که نادانم
 

نشان انسانیت معرفت است. برای این که درجه آدمیت یک فرد را بسنجیم، باید میزان فهم و عقل و علم او را دریابیم و این امور با رفتار و اعمال آن ها روشن می‌گردد. از مردم عاقل و عالم اعمالی سرمی‌زند که نشانه معرفت آن ها است و از جهال کارهایی به ظهور می‌رسد که ماهیت آن ها را آشکار می‌کند. تواضع و فروتنی که البته نباید با تملّق اشتباه شود، محبت، خوشرویی، حسن خلق، ادب، انسانیت نشانه‌ای از این برتری است و برعکس کینه، حسد، تکبر، خودفروشی، لاف زدن، طعنه، رنجاندن دیگران، حرص و خودخواهی و چاپلوسی نشانی از جهالت است.