تجزیه و تحلیل روانی

گلهای راهنمایی جلد دوم لذت پس از رنج حاصل می‌شود تکرار لذت مکررات است و لذت نیست
مردان مرفه که همه گونه وسائل لذت و خوشی را در اختیار دارند پس از اندک مدتی از این نوع زندگی ناراحت و بیزار می‌شوند.

بیاییم و حالت این مرد را تجزیه و تحلیل کنیم. چرا در ابتدا ناراحت و کسل بود و سپس شادمان گردید؟ آیا علت جز آن است که رنج و غمی در زندگی او پدید آمد و این رنج توانست در ایام زندگی لحظات شادمانی که واکنش آن حزن‌ها بود ایجاد کند؟

راستی این است که شادمانی عکس‌العمل و دنبالۀ حتمی حزن است و جز با وجود آمدن حزن شادمانی به وجود نمی‌آید. این است که قرآن فرمود: ان مع العسر یسری ثم ان مع العسر یسری: همانا که همراه سختی آسانی و همراه گرفتگی گشادگی است.

این عکس‌العمل طبیعی است.