رنج و ناراحتی باعث ترقی است

گلهای راهنمایی جلد دوم نومیدی خطا است سختی مقدمه پیروزی است

وقتی در نظر گیریم که رنج و ناراحتی‌ها باعث ترقی و ارتقا است آن وقت دیگر فکر نمی‌کنیم که یزدان توانا از فشار وارد آوردن بر مخلوقات قصد ایذاء آنها را دارد بلکه بر طبق قاعده عمومی خلقت فشار هم مثل سایر چیزها از اصول محبت است. یک قطعه فلز شکل نگرفته که در جایی افتاده، گذشته از ارزشی که به علت کمیابی برای آن قائلند از لحاظ هنری چندان ارزشی ندارد. اما اگر آن را تبدیل به انگشتر یا گوشواره یا سایر زینت‌آلات کنند ارزش پیدا می‌کند. می‌دانید چه مراحلی را می‌گذارند و چه بر سر آن می‌آید تا چنین ترقی می‌کند؟ او را در کوره ذوب می‌کنند، چکش می‌زنند، قلم می‌زنند، باز داغ می‌کنند و انواع اذیت و زجر را بر آن وارد می‌سازند تا به صورت یک زینتی درمی‌آید که مورد تحسین همه است و ارزش زیاد پیدا می‌کند.