خاصیت کل در جزء

گلهای راهنمایی جلد دوم وحدت در جان و در جهان
یک نفر وزنه‌بردار ورزیده می‌تواند مقدار زیادی وزنه بلند کند. این عکس آندره آرامنا بلاروسی است که او را در حال بلند کردن 200 کیلو یک ضربه نشان می‌دهد.

گفتیم که یک قاشق شکر عین خاصیت همۀ انبار را به مقدار کمتر داراست. یک طفل به قدرت خود سنگ یک کیلویی را بلند می‌کند و تو که بزرگتر هستی سنگ بیست‌کیلویی را برمی‌داری و یک نفر ورزیده وزنۀ صد کیلویی را حرکت می‌دهد. همه یکی است و یک نیرو است منتها قدرت و مقدار فرق می‌کند. تمام خواص آن انبار شکر در این یک قاشق شکر هم هست و این که مردم موضوع را درک نمی‌کنند و در قبول این حقیقت تردید دارند به خاطر آن است که توقع دارند یک قاشق شکر کار یک انبار از آن را انجام دهد و یک مثقال باروت کار یک انبار باروت را بکند و یک قطره آب کار یک اقیانوس را انجام دهد.

این محال است. هر چیزی حدود و اندازه و قدرت نسبی دارد و بایستی به اندازۀ خود او از وی توقع داشت. پس یک بنده نمی‌تواند کار خدا را انجام دهد چون به اندازه او نیست ولی از او هم دور نیست و به اندازۀ حد خویش همان قدرت را دارد. در همان یک قاشق شکر خواص یک انبار شکر و در همان یک مثقال باروت خواص انبار باروت و در یک قطره آب خواص اقیانوس هست. منتها به علت کمی مقدار آن قدرت و نیرو را ندارند. هیچ فرقی با هم ندارند جز از نظر مقدار. دلیلش هم این است که همان یک قاشق شکر یا مثقال باروت یا قطرۀ آب را که به منبع اصلی بریزند جزء آن می‌شود و باز عیناً همان خواهد شد با همان خواص و با همان قدرت و همان نیرو.

پس خوب روشن شد که خدا کیست و ما چیستیم.