نظری به عالم طبیعت

گلهای راهنمایی جلد دوم صفات نکوهیده
هیچ حیوانی در عالم خلقت بیهوده به وجود نیامده و اثر وجودی خویش را می‌بخشد چه ما بدانیم و چه ندانیم. این عقاب که در روی کوه‌ها، دور از دست بشر زندگی می‌کند از عمال لازم و واجب عالم طبیعت است.

هرگاه در زندگی حیوانات دقت کنید می‌بینید همۀ آنها با کمال قدرت منتهای قوای خویش را در انجام وظیفۀ آفرینشی به کار می‌برند. حتی پرندگان بیابانی مثل کلاغ و جغد که شاید ما آنها را زائد تصور کنیم دائماً در حال انجام وظیفۀ تصفیه و جلوگیری از ازدیاد حشرات و ممانعت از زیان آنها و انتظام امور نباتات و سایر وظایفی که هنوز بشر بدان پی نبرده هستند. مورچه که صدها هزار از آن به اندازۀ حجم سر یک بشر نمی‌شود خودتان می‌بینید چه فعالیتی از خود بروز می‌دهد و چطور در تمام اوقات روز مشغول سعی و کوشش و جمع‌آوری دانه و کشیدن آنها به لانه است و در لانۀ او چگونه انتظام کامل برقرار است. نگاهداری اطفال، انبار کردن آذوقۀ زمستانی، تنظیف و تهویه، توجه از تخم‌ها و سایر کارهای مربوطه به دقت انجام می‌شود و کار بین آنها تقسیم شده هر فردی کار خود را در نهایت سعی و دقت انجام می‌دهد. آیا در عمر خود مورچه‌ای را دیده‌اید که بیکار در مقابل آفتاب یا هوا ایستاده باشد و وقت خود را به بطالت و سستی بگذراند؟ آیا شنیده‌اید که مورچگان بر فرض داشتن آذوقه با خیال راحت وقت خود را تلف کنند و به ولگردی بپردازند؟