وسایل و راهها
شخصی که به قصد سفر به دیار معینی از راههای طولانی طی طریق میکند، در این راه از وسائل مختلف و مرکوبهای مختلف استفاده میکند، یکی با اتومبیل میرود، یکی با هواپیما، دیگری با جت، یکی هم با گاری و الاغ. در این راه ناچار است غذا بخورد و بیاشامد، وظایف حیاتی خود را انجام دهد و خلاصه هر کاری را که یک بشر میکند به جا آورد. اما همۀ این اعمال مختلف فروع و وسیلههایی است. خوابیدن شب در هتلها یا کاروانسراها، خوردن غذا. تجهیزات و غیره همه وسائل است و مقصد همانا رسیدن به آن شهری است که در نظر دارد. وقتی هم که به آن شهر رسید. تمام آن وسائل و فروع و اعمالی را که در ضمن راه انجام داده محکوم نمیکند. تخطئه نمینماید، بد نمیشمرد و نمیگوید که چون این کارها با رسیدن به شهر رنگ دیگر دارد همه بد بود. بلکه همه را لازم و واجب میشمرد. زیرا وسیلۀ انجام هر کاری مثل خود آن کار عزیز و محترم است.
پس آنچه ما در راه رسیدن به دوست و معشوق حقیقی انجام میدهیم، همۀ راههایی که در طریق (الیه راجعون) به جا میآوریم محترم و عزیز است و دیگر تفاوتی بین حقیقی و مجازی باقی نمیماند. آیا سخن من روشن و روشنکننده نیست؟