همه چیز نسبی است

گلهای راهنمایی جلد دوم دل چیست و خانه کیست چشم بصیرت یا حقیقت‌بینی
بساط رنگارنگ عالم جز تجلی و تظاهری از جمال یار نیست (عکسی از دو سحابی بزرگ که گردش و حرکت دورانی آنها به خوبی دیده می‌شود. هر سحابی جهان عظیمی مرکب از میلیون‌ها کرات است).

این مطلب دلیل بر آن است که این قبیل پندارها نمی‌تواند قاعده مسلمی را تشکیل دهد و چون قاعدۀ مسلمی نیست، ناپایدار و بی‌پایه است و چون بی‌پایه است اصلاً چیزی جز وهم و خیال نیست. بنابراین زشتی و بدی به آن طرز که می‌انگارند وجود ندارد و نقطه دیدهای مختلف است که زشتی و بدی را به وجود می‌آورد. عاشق واقعی کسی است که شعارش وحدت و دیدن واحد باشد. یعنی هرچه را می‌بیند یک ببیند. گفته شد که همه عشق‌ها یکی است و اختلافی ندارد و گفته شد که همه هدف‌ها یکی است و همه کوشش‌ها بالاخره به یک مقصد منتهی می‌گردد. عالم با وجود رنگارنگی و اختلافی که دارد یکی است و وحدت در آن حکمفرماست.