توجیه خطاکاری

گلهای راهنمایی جلد اول خردمندی و نیک‌مردی

1. نخست اینکه بداند کسی که به او توهینی کرده یا حرف ناروایی زده یا مطلب غیرواقعی را عنوان کرده، روی نادانی و عدم اطلاع بوده و حتی اگر به او لطمه زده یا آزاری رسانده یا درصدد لطمه است، این امر هم در اثر نادانی است. زیرا اگر دانا می‌بود چنین نمی‌کرد. حالا که نادان است مرد دانا را با نادان پیکاری نیست. کما اینکه یک فرد بالغ که خود را عاقل می‌داند با یک طفل کوچک که رشد عقلی ندارد مبارزه نمی‌کند.

2. احتمال دهد که طرف اشتباه می‌کند و درصدد تحقیق برآید و چه بسا اتفاق می‌افتد که بر او یقین خواهد شد که عمل حریف انگیزه‌اش اشتباه بوده است نه عمد.

3. با نظر محبت و برادری و وحدت به طرف نگاه کند و او را عضوی از پیکره واحد جامعه بشری که خود وی نیز عضوی از آن است بنگرد. در این صورت مانند پدر مهربانی که از نادانی اولاد می‌گذرد از او خواهد گذشت. البته تمام اینها بعد از این است که یقین کند، خود در قضاوت اشتباهی نکرده زیرا ممکن است اشتباه در قضاوت، عمل دیگران را در نظر ما به کلی خلاف آنچه هست جلوه دهد.