نظم جوامع

گلهای راهنمایی جلد اول جنگ و صلح

ممکن است اشخاص تصورکنند که نگاهداری نظم جوامع و ایجاد ترتیب و انتظام در جمعیّت‌ها به وسیله زور و ستم امکان دارد و با این زور و فشار می‌توان جهانی منظم و زیبا چون گلستان به وجود آورد. زهی اشتباه!

ما دیده‌ایم و تاریخ به تجربه به ما ثابت کرده که قرن‌ها از عمر بشریت گذشته و انواع و اقسام جنگ‌ها و توحش، خونریزی و تنازع و ظلم و ستم‌ها نتوانسته نظم واقعی جهان را برقرار سازد و اگر کسی توانسته مانند جهان‌گشایان بزرگ با فشار و ستم مدتی حکومت کند، این نظم پایدار نمانده و به زودی از هم گسیخته و بعدها نیز نظم جهان را نمی‌توان با این ترتیب مستقر نمود.

راه کامیابی در همه امور چیست؟ تنها راه و یگانه چاره و راهی که دومی ندارد ایجاد محیط صلح و صفا و دوستی و مودّت و همکاری و هماهنگی و کمک متقابل و حسن تفاهم و همبستگی و همزیستی جهان است.