علت اشکال در مطلب
علت این که بشر نمی‌تواند وجود شعور را در اشیاء به آسانی تصدیق کند و فقط خود را صاحب شعور می‌پندارد این است که شعور دیگران را با خود قیاس نموده و انتظار دارد وقتی شعور گفته شد عین همان شعوری باشد که در خود او قرار داده شده است. گربه و سگ هم شعور دارند اما نه به اندازه بشر بلکه به‌قدری که برای زندگی آنها لازم است. نبات هم شعور دارد اما به اندازه‌ای که در حیات خود به آن نیازمند است. جمادات و خاک و غیره هم دارای شعورند ولی همان اندازه که برای آنها ضروری است. همه صاحب شعورند اما نه به میزان شعور بشر.
معقول نیست که گربه یا گیاه یا خاک به اندازه بشر شعور داشته باشند. اگر شعور بشر را داشتند بشر بودند، بشری می‌شدند مثل این همه افراد بشر که هست. پس مقایسه نمودن شعور موجودات و اشیاء عالم با شعور بشری عاقلانه نیست. با قرائن و امارات که گفته شد و به احتمال قوی می‌توان گفت که یک قطعه خاک از شعور بی‌‌بهره نیست ولی به‌قدری شعور آن کم است که بشر نمی‌تواند آن را درک کند و بیابد زیرا آلات و طریق مشاهدات او ناقص است و هنوز دانش و فهم بشر در این مرحله از مراحل تحول که کره زمین طی می‌کند به قدر لازم برای این گونه تجربیات تکمیل نشده است.
