بهترین راه کسب حقیقت
از آنجا که مردم با وضع فعلی و معلوماتی که قبلاً در مغزها پرشده و چیزهایی که از کودکی در محیط خانه و مدرسه و از کتب فراگرفتهاند معتاد گردیده و نمیتوانند خود را از تحت حکومت مطلقه این افکار پیشین1 خلاص نمایند مشکل است حقیقتی را که با معلومات سابقهدار متباین است به آسانی بپذیرند مگر این که قوه تفکر را بهکار انداخته و دانستههای قبلی را کنار گذارده و این فکر نوین را وارد مغز سازند. این است قاعده کلی برای دریافت حقایق نوین و در هر علمی نیز راه صحیح فهمیدن این طور است.
در واقع باید مثل یک طفل که تازه بخواهد در دبستان چیزی بیاموزد ذهن و هوش و ذوق و میل خود را تمرکز دهند تا بتوانند از حقایق نوین توشهگیری نمایند.
چون درک اغلب حقایق این کتاب با آن مطالبی که در طی قرون ممتد از تعلیمات فلاسفه و کتب مختلف در مغزها جا باز کرده قدری ثقیل است برای فهم صحیح آنها باید افکار خرافی و کهنه را فروریخت تا حقیقت نوین جایگزین آن شود.
مطلب بالا که درباره امور آفرینش و دانستنی های علمی بود نسبت به عقایدی که مردم به آن نام عقاید دینی مینهند نیز جاری است. حقیقت دین با اضافهها و پوستههایی که در قرون به عنوان خرافات و آلودگیها به آنها اضافه گردیده پوشیده مانده و برای بهرهبرداری از آن ناچار باید پوستهها و خرافات را شناخت تا چهره زیبای حقیقت تجلی کند.
پس هرگاه درست بیندیشی خواهی دید که راه رفتن بشر با آب چندان تفاوتی با هم نداشتند زیرا هر دو به کمک وسائل انجام گرفته. تفاوت در آن است که بشر چون موجود کاملتری است وسائلی پیچیدهتر و کاملتر دارد کما این که در عالم موجودات مختلف از حیث سادگی و تفصیل و تکمیل درجات مختلفی دارند ولی محرک همه روح است که در سراسر عالم بهکارکردن با مخلوقات مشغول است.
پانویس ها
- این گونه افکار پیشین را در زبان فرانسه پرژوژه Préjugé میگویند که معنی آن «قضاوت شدۀ قبلی» است. مولف