معنی تکامل چیست ؟
بیائیم و در معنی تکامل دقت و بررسی کنیم. تکامل به معنی رفتن از نقص به سوی کمال است و در واقع به معنی چیزی است که به قدری ترقی کند که دیگر نقصی در آن باقی نماند. وقتی چیزی به حد تکامل رسید یعنی تمام نقص های آن رفع شد دیگر انتظار دیگری برای تکمیل آن نباید داشت و متوقف می‌شود. اگر این مطلب را درباره عالم صادق بدانیم و بگوئیم عالم رو به تکامل می‌رود معنی آن این است که وقتی به حد کمال رسید دیگر کار تمام است. لذا در آن حد بایستی عالم تعطیل شود چون دیگر پر شده و جایی برای پیشرفت ندارد. این تصوری است که اشخاص نسبت به تکامل عالم ممکن است در فکر خود بنمایند و شاید برای عالم پایانی تصور کنند.
در این صورت می‌پرسم بعد از این که عالم به این صورت رسید دیگر چه بکند؟ بعد از آن چه می‌شود؟ چگونه ممکن است متوقف شود. چطور این همه انرژی‌ها که خاصیت آنها حرکت و فعالیت است متوقف و تعطیل شوند؟ پس حقیقت این است که تکامل به آن معنی که تصور می‌کنند نیست.
از طرف دیگر وقتی تکامل را نسبی بدانیم می‌بینیم تکامل نسبی به همراه نقص نسبی است. مثلا یک طفل تکامل پیدا می‌کند تا به چهل سالگی می‌رسد. بعد تکامل او راه نقص و قوس نزولی می‌پیماید و ضعیف و پیر می‌شود. اگر از لحاظ سن هم حساب کنیم سن او تمام خواهد شد و متوقف می‌گردد. پس این تکامل نبود زیرا هم آغوش نقص انجام گرفت.
می‌گویم: تکامل واقعی در دانش است که نیروی مثبت دینامیسم عالم می‌باشد (چنان که بعداً توضیح بیشتر داده خواهد شد) و این تکامل هم نسبی است نه قطعی. دانش امروز نسبت به دانش پنجاه سال قبل کاملتر است ولی نسبت به دانش پنجاه سال بعد ناقص است. رشته دانش همین طور مانند رودخانه بی‌پایانی جریان دارد و در این دنیا هیچ‌وقت به حد تکامل که ممکن است تصور شود نمی‌رسد و نقص هم پیدا نمی‌کند. کاملتر می‌شود ولی به حد تکامل به معنی پایان نمی‌رسد زیرا آن را پایانی نیست. هر چه پیش رود، هر چه ترقی کند، هر چه وسعت گیرد باز هم بالاتر از آن هست و این سیر انتها ناپذیر است.
بنابراین تکامل به آن معنی که تصور می‌کنند نیست و حد توقفی ندارد و در عالم بی‌پایان همان طور که همه‌چیز بی‌پایان است تکامل هم بی‌پایان است. یعنی این تکامل هر چه بالاتر رود و کاملتر شود باز هم توقف ندارد که بگویند در این جا تکمیل است. باز هم تکامل ادامه خواهد داشت تا آن جا که دیگر فکر بشر بدان نمی‌رسد و این امر نیز خود از دلایل نامحدود بودن عالم است.