دلیل روشن
حالا که سخن بدین جا رسید گفتگوی با مادیون را دنبال کرده و با اجازه خوانندگان از آنها سؤال میکنم:
انسان با چه نیروئی حرکت میکند؟
هرگاه جواب بدهند با نیروی گردش خون. میپرسم: خون با چه حرکت میکند؟ اگر بگویند با قوت قلب که دائماً چون تلمبه خستگی ناپذیری کارکرده و خون را میگیرد و میفرستد.
میپرسم: قلب با چه حرکت میکند و چه عاملی آن را بهکار انداخته است؟
اینجا است که به فکر اندر شده زیر و روی مطلب را بررسی کرده پس از چند دقیقه ممکن است بگویند: قلب هم مثل تمام اعضاء بدن از خون و غذا انرژی میگیرد.
در جواب میگویم، پس میگوئید قلب با خون حرکت میکند. بسیار خوب. قبلاً هم گفتید، خون با قلب حرکت میکند. نتیجه این میشود که قلب با خون و خون با قلب متحرک است. این مطلب باطل است
به دلائل زیر:
اولاً دور و تسلسل1 میشود و در عالم هر دور و تسلسلی باطل است. دور و تسلسل یک اصطلاح فلسفی است به این معنی که چیزی علتش چیز دیگر باشد و آن چیز دوم هم علتش چیز اول باشد. چنین چیزی در عالم ممکن نیست انجام شود.
ثانیاً هرگاه بخواهیم این مطلب را در اصطلاح مکانیکی بیان کنیم مانند آن است که مثلاً ماشینی بسازیم که نیروی الکتریسته تولید کند و با آن نیروی تولید شده بتواند خود آن ماشین را به حرکت درآورد. چنین چیزی در عالم ممکن نیست. هرگاه ممکن بود که بشر بتواند ماشینی بسازد که با قدرت مولده خودش کارکند کار و زحمتی در دنیا لازم نبود و بسیاری امور خود به خود انجام میشد.
ماشین باید مثلاً از بنزین نیرو بگیرد و نیروئی به وجود آورد که آن نیرو هم در جای دیگر مورد استفاده قرار گیرد. به این دلیل میگویم: نمیشود علت گردش خون نیروی قلب باشد و نیرو دهنده قلب گردش خون زیرا گفتم که دور و تسلسل میشود و با قاعده منطق و مشاهدات و تجربیاتی که تا امروز شده دور و تسلسل محال است. درست است که وسائلی در بدن قرار داده شده که به کمک آنها بدن حرکت میکند ولی اصل محرک و قدرتی که از این ماشین دقیق و کامل استفاده میکند روح است چنان که اگر ماشین بسیار دقیق مجهزی باشد ولی یک انسان ذی روح آن را بهکار نیندازد ابداً ارزشی نخواهد داشت.
پانویس ها
- اروپاییان دور و تسلسل را سرکل ویسیو Circle Vicieux یا Vicious Circle مینامند. مؤلف