عطش معرفت

گلهای راهنمایی جلد دوم حل مسئلۀ مشکل کثرت و وحدت
در بیابان مسافر خسته و گرمازده و تشنه از دور منظره‌ای می‌بیند و آن را آب می‌انگارد. اما بعد متوجه می‌شود که سرابی و خیالی بیش نبوده است.

پس از مدت‌ها سرگردانی در بیابان خشک و بی‌آب و علف در حالی که از تشنگی نزدیک است هلاک شود از دور منظره‌ای زیبا و پرسبزه و آب در نظرش جلوه می‌کند، دوان دوان به سوی او می‌رود ولی می‌بیند سرابی بیش نبود. این بار از سوی دیگر کسی او را می‌خواند و بدان توجه می‌کند، اندکی آب در اختیارش می‌گذارد، لبی از آن تر می‌نماید ولی می‌بیند نتیجۀ آن هم جز افزایش تشنگی چیزی نیست.

این است حالت کسانی که برای کشف حقایق به این سوی و آن سوی می‌روند، زمانی به نوشتۀ حکما و فلاسفه متوسل می‌شوند و زمانی به کتب ادیان مختلف پناه می‌برند و گاهی به مکتب‌ها و مسالک گوناگون روی می‌آورند.

در اینجا اجازه دهید حالت چنین کسی را مختصراً تشریح کنم.