عاقبت امر
پس از این که آن بشر به این مرتبه از ترقی و قدرت نائل آمد آخرش بهکجا میرسد و چه میشود؟ آن فردی که پادشاه کرۀ زمین و مقتدرترین مقتدران بشر گردید پایانش بهکجا میانجامد؟
به قول شما میمیرد… آیا چنین نیست؟ مگر نه آن است که سرنوشت همۀ اجسام بشر به گور تاریک و مرطوب منتهی میگردد؟ گیرم که در مرگ او دنیائی به جنبش در آمد. مدت چند روز یا چند ماه عالمی در ماتمش نوحه کردند و تشریفات بیسابقهای در عزایش برپا داشتند و او را در میان کفن حریر زربفت پنهان ساختند. بالاخره چه میشود؟ آیا میل دارید پس از چند سال یا چند قرن خاک قبرش را به سویی کنار زنید و آن سلطان مقتدر را ببینید؟ آری از گوشت و پوست و حتی استخوان او اثری نمانده و جز مشتی خاک از وی چیزی به جای نیست.
ای شگفت. آن سلطان مقتدر چه شد؟ آن همه زحمات کجا رفت؟ آن همه علم بهکجا انجامید؟ آن شجاعت و دلاوری عجیب به چه صورت درآمد؟ هیچ!