دورۀ رنسانس
آن گاه دوره رنسانس یا توالد پیش آمد که در اواخر قرن 18 و در اوایل 19 به شدت خود رسید. محدودیت‌های فکری و تعصبات کم شد و دیواره‌های جهل را شکستند. به جلوگیری و اختناق فکری اعتنایی نکردند. سدهای نادانی را خراب کردند و پرده‌های تعصب را دریدند، محفظه‌های محدودیت را پاره کردند و تخم دانش را در افکار کاشتند. آن گاه به مطالعه و تحقیق و آزمایش و تجربه پرداختند. دانش رشته رشته شد و هر گروهی به تحقیق در رشتۀ خاص مشغول گردیدند. درنتیجۀ این نهضت عظیم علمی از هر سو دانش پیشرفت کرد. مانند سیلی که سد را شکسته باشد و از همه طرف آب به اطراف جاری نماید، رودخانۀ علم در هر سو جاری گردید و روز به روز نیرومندتر و قویتر شد.