فکر بشرقابل توقف نیست.
اگر اشخاص در عهد جاهلیت یا قرون وسطای تیره کوشیده‌اند جلو فکر بشر را بگیرند و مانع از جولان آن شوند، در عمل دیده‌ایم که هیچ دیوار و سدّی نتوانست چنین‌کاری انجام دهد و کلیه سدهایی که روحانیون اروپایی قرون وسطی و سایر طبقات مخالف گسترش دانش، در مقابل افکار آزادفکران و روشنفکران کشیدند دوامی نکرد و جلو فکرها باز شد و با گشوده شدن موانع، علم ترقی برق‌آسا نمود. اگر این موانع کنار نمی‌رفت و این آزادی فکر پیش نمی‌آمد، هنوز بشریت در دنیای تاریک قرون وسطی به سر می‌برد و این همه ترقی در علم تجلّی نمی‌کرد.