یک نکتۀ بزرگ

گلهای راهنمایی جلد دوم لذت پس از رنج حاصل می‌شود بررسی دربارۀ تألم
یک نفر باغبان درخت یا بوته یا گیاهی را که کاشته به حال خود نمی‌گذارد بلکه آن را توجه می‌کند. علف‌ها و شاخ و برگ‌های زیادی را می‌کند و گل‌ها را می‌پیراید. این قاعده در تمام امور عالم جاری است.

ممکن است در فکر برخی اشخاص که آشنا به نظام کامل عالم و متوجه به مشیت حق‌تعالی در ادارۀ جهان هستی نیستند اندیشه‌های خاصی پیدا شود که وجود سوانح و بلایا مانند زلزله و طوفان که عده‌ای از موجودات زنده را از بین می‌برد لازم نیست و چه فایده دارد که زندگی‌های برقرار و آماده‌ای که در مسیر رشد و پیشرفت خود هستند و عمر خویش را طی می‌نمایند با یک بلیه قطع گردد و از بین برود.

جواب این است این امور که اتفاق می‌افتد خارج از مشیت الهی و نظم عالم نیست بلکه کاملاً مطابق با آن است و هر امری که اتفاق می‌افتد صددرصد بر طبق نقشۀ عالم صورت می‌گیرد.

و اما در موضوع این بلایا باید دانست که این امر طبق یک قاعدۀ کلی انجام می‌شود که مثل سایر قواعد عالم بر مدار نظم و ترتیب خاص دور می‌زند. این قاعده را پیراستن یا پیرایش به منظور ترقی باید نامید. یکی از مظاهر این قاعده، عملی است که آرایشگر با موهای شما می‌کند، مقداری از آنها را می‌زند و می‌برد یا بهتر بگویم مثل باغبانی است که درختان را در پاییز هرس می‌کند یعنی شاخ و برگ‌های زیادی آنها را می‌زند یا گل‌ها را می‌پیراید و قسمت‌های زیادی آنها را قطع می‌کند و این عمل که در ظاهر از بین برندۀ قسمتی از نیروی حیاتی آن درخت یا آن گل است سبب می‌گردد که در فصل بهار درخت با قدرت و قوت بیشتری برگ و میوه بدهد و گل‌های آن بزرگتر و شاداب‌تر باشند. در تمام امور عالم این قاعده حکمفرما است.

در مورد از بین بردن گلبول‌های بدن و عدم تأثر کافی بشر نسبت به این کار نکتۀ دیگری هم به فکر می‌آید: ما به طور کلی می‌دانیم گلبول‌های بدنمان چه می‌کنند ولی واقف به فرد فرد آنها نیستیم که به خود آنها و اولاد و خانواده‌شان چه می‌رسد. همین طور است سلسله مراتب عالم خلقت زیرا همیشه جزء تابع کل است و قاعده‌های آنها یکی است.