زشتی هم زیبا است

گلهای راهنمایی جلد دوم دل چیست و خانه کیست چشم بصیرت یا حقیقت‌بینی
هرگاه از دید جهالت و بدبینی بنگریم این حیوانات را با مقایسه به خودمان زشت می‌بینیم. علت آن است که حکمت خلقت آنها و سودشان را برای عالم در نظر نگرفته و از دیده خودبینی به آنها نگاه می‌کنیم. اگر از نظر عالمی و خدایی بنگریم همه چیز زیبا و درست به نظر می‌رسد. (سمت راست اژدهای کومودو که در اندونزی زندگی می‌کند و طول آن 4 متر است. سمت چپ یک لاک‌پشت عظیم دریایی از هند).

زشتی‌هایی که به نظر می‌رسد هر کدام در محل معین خود بسیار نیکو است. یعنی همان چیزی که زشت دیده‌اند بایستی همان طور باشد و در حقیقت در جای خود بسیار زیبا و به جا و مناسب است. به همین لحاظ است که دید اشخاص تفاوت دارد و یک موضوع را همه به یک درجه خوب یا بد نمی‌دانند. بعضی امور در نظر بعضی کسان خوب می‌آید و کسان دیگر همان را بد می‌انگارند و همین طور برعکس. درجه خوبی و بدی هم از نقطه نظر دید اشخاص فرق می‌کند. رخ لیلی در نظر مجنون ایده‌آلی‌ترین چهره‌ای است که در عالم وجود دارد ولی ممکن است همین چهره را کسی دیگر زشت بیند. «معشوق من است آن که به نزدیک تو زشت است. ای سیر، تو را نان جوین خوش ننماید. (از فرمایشات مرحوم شیخ اجل سعدی علیه‌الرحمه).