هر چه هست یکی است

گلهای راهنمایی جلد دوم حل مسئلۀ مشکل کثرت و وحدت
حیوانات عالم از روی مصلحت زندگی به صورت زوج آفریده شده‌اند اما در باطن یکی هستند و نر و ماده از یکدیگر به وجود می‌‌آیند و جدا نیستند. (در بالا زوج ماهی زیبای اسکالر و در پایین زوج خرس قطبی را می‌بینید که محبت و اتحاد از رفتارشان پیداست.)

این مطلب تصدیق می‌شود و ندایی به گوش عقل می‌رسد که هرچه هست یکی است و آنچه در عالم به نظر می‌رسد از من و برای من و جزء من است.

آنگاه شخص جویای حق می‌گوید: «حالا که چنین است پس کار تمام شد و تو واحدی و عین وحدتی و دیگر مطلبی در بین نیست.» جواب می‌رسد: «نه این طور نیست، مطلب تمام نشده. این روح متصل یکپارچۀ تفکیک‌ناپذیر که از امر من است وقتی وظایف گوناگون پیدا می‌کند و گردانندۀ میلیاردها میلیارد کهکشان‌ها و افلاک و کرات و مخلوقات و موجودات و اشیاء می‌گردد، از من جدا است و اگر جدا نباشد نمی‌تواند کار مستقل انجام دهد و قضیه شلوغ می‌گردد.»