کمال اشیا و موجودات
اینک روشن میکنم که چگونه مخلوقات در عین حال که در حدود خود کمال دارند سیر به سوی کمال را هم طی میکنند. یک دانه گندم تا وقتی کمال نداشته باشد نمیتواند زمین را بشکافد و نطفه زند و بارور شود و بروید و رشد او و بیرون آمدن ساقهاش از زمین و به ثمر رسیدن و دانه دادن او خود دلیل بر کمال است. یک گوسفند تا کامل نباشد نمیتواند به صورت حیوانی که میشناسیم درآید. یک نطفۀ انسان تا وقتی کامل نباشد نمیتواند در رحم رشد کند و به صورت جنین درآید و بعد متولد شود و انسان گردد. همۀ این رشد و نمو دلیل کمال است. اما با وجود این که همۀ آنها در عالم خود کامل هستند وقتی دوران خویش را طی کردند تحول مییابند. آن گندم وقتی رشد یافت و درو شد آرد میشود و نان میگردد، آن را میخورند و آن گوسفند را میکشند و گوشتش را مصرف میکنند و آن انسان میمیرد. در عین داشتن کمال یک سیر تکاملی را پیمود تا تحول پیدا کرد ولی کمال او به همانجا توقف پیدا نمیکند زیرا از انتاج همان دانه گندم در زمین کاشته میشود. و دوباره گندم میروید و از همان گوسفند، برهای به وجود میآید و نسل را ادامه میدهد و از آن انسان اولادی تولید میگردد و این عمل همچنان ادامه مییابد و حد توقفی برای آن متصور نیست.