تغییر حالت متناوب
اما یک ساعت بعد فعالیت وی از سر گرفته می‌شود و باز به کار می‌افتد. این بار تمام اعضاء بدن و همۀ تشکیلات کالبد خوب کار می‌کنند، امور را خوب می‌فهمد. حتی فهم و ادراکش بهتر می‌شود. یک صفحه کتاب را که می‌خواند خوب می‌فهمد در حالیکه یک ساعت پیش هرچه سعی می‌کرد نمی‌فهمید. اکنون مطالب برایش حل است و اشکالی در درک ندارد.
علت این حال و این تشدید قوا آن است که سیالات راننده که استراحت کرده‌اند دوباره با او کار می‌کنند و چون استراحت نموده و به اصطلاح تازه‌نفس شده‌اند مثل هر موجودی که پس از رفع خستگی خیلی بهتر به کار می‌پردازد آنها هم پس از استراحت خیلی بهتر تأثیر می‌نمایند.
لذا دانستیم که علت تناوب حالات انسان و اینکه آدمی گاه به سوی فعالیت و زمانی به طرف خمودگی می‌رود همین است و در شعر سرلوحۀ مقاله هم این موضوع را با الفاظ (گهی به سوی نسیم و گهی به سوی سعیر) بیان کرده است.