سرنوشت
عامل دیگر سرنوشت است یعنی محیطی که طفل در آنجا پا به عرصۀ حیات می‌گذارد، آیا در یک خاندان بی‌چیز به دنیا می‌آید یا در کاخ یک ثروتمند و دارای همه‌گونه وسائل رفاه؟ در کدام نقطه از دنیا، در کدام منطقۀ جغرافیایی و در چه زمانی از تمدن بشر پا به عرصۀ زندگانی می‌نهد؟ آنگاه مسیری که در برابرش قرار می‌گیرد و راهی که در مقابلش باز می‌شود و بایستی به حکم اجبار آن را طی کند همه سرنوشت اوست و عمری را در این جهان برطبق همین سرشت و همین سرنوشت طی می‌کند و چاره‌ای ندارد. اگر بخواهد از این مسیر منحرف شود طپانچۀ تقدیر بر گردنش زده او را به راهی می‌اندازد که مکانیسم او و مسیر او برای طی همان راه است.