بدی در اثر نادانی
این نکته روشن است که مسئولیت شخص در وقتی است که مطلبی را بداند و بفهمد و اگر ندانست و عقل او آن را تشخیص نداد جاهل است و مسئولیتی ندارد کما این که تمام بزرگان دیوانه را مجازات نمی‌کنند و یک طفل نادان را که معصوم می‌نامند از مجازات عمل زشت معاف می‌دارند و می‌گویند عقلش نرسیده است. در حقیقت نادان هم حکم دیوانه و طفل را دارد زیرا سلامت عقل ندارد.
این سخنی است که در قرآن مجید با آیه «هل یستوی الذین یعلمون و الذین لایعلمون» به آن اشاره گردیده است. (آیا آنها که می‌دانند با آنها که نمی‌دانند مساوی هستند؟) و اما تعیین حدی برای نادانی که آن را بلوغ می‌نامند چندان رافع مصونیت نیست زیرا ممکن است نادانی بعد از سن بلوغ هم ادامه یابد و حتی تا 70 و 80 سال و تا لب گور شخص نادان باشد. در این صورت چه مسئولیتی دارد؟