جواب راهنمایان
پس راهنمایان از این موضوع که ممکن بود مردم نادان را به گمراهی بکشاند به فکر افتاده و برای چارهجویی و فهماندن حقیقت امر به امت خود در صدد برآمدند که با راه و روش نیکو که قابل فهم باشد حقیقت را به آنها بگویند. این است که در صدد تفکر و استفاده از حواس الهام و روشنبینی و کمک گرفتن از وحی الهی برآمده و با خدای خود این طور اظهار کردند: «خدایا ما که میدانیم تو یکی هستی و به این مطلب اطمینان داریم ولی اعتراض مردم تا حدی درست است. چطور میتوان حقیقت را برای آنها شرح داد و مطلب را حل کرد.»
بالاخره این طور به مردم گفتند که ابلیس یا شیطان موجود مستقلی نیست بلکه مخلوق خدا و زیردست خدا است، خدا او را آفریده و خدای عالمیان یک است و دو نیست.
باز مردم اعتراض کردند که شما نمیتوانید منکر شوید که شیطان کار بد میکند چون خودتان گفتهاید. اگر میگوئید خدا بر کلیۀ عالم وجود مسلط است و هیچ چیز بدون امر و اجازۀ او انجامپذیر نیست پس شیطان هم مجری امر او است و هر بدی که از طرف شیطان صادر میشود مثل این است که از طرف خود خدا است. در صورتی که میگوئید از خدا فعل بد صادر نمیگردد.
چرا خدا موجودی آفریده که کار بد انجام بدهد. شیطان آفریدن برای چیست؟ علت و دلیلش کدام است؟
الهی راست گویم فته از تست | ولی از ترس نتوانم جغیدن | |
اگر ریگی به کفش خود نداری | برای چیست شیطان آفریدن |