علت تولید زلزله
بخارات مزبور ضمن حرکت و عبور خود در این شکاف ها و مسیرها در صورتی که محل مناسبی برای عبور آزادانه نیابند جمع و متراکم می شوند. هرگاه شکافهای مزبور نزدیک سطح زمین بوده و پوسته زمین در آن محل نازک باشد بخارات که به علت تراکم قدرت زیاد دارند به شکاف ها فشار وارد میآورند و میخواهند از جایی خارج شوند. چون قدرت شکافتن را ندارند به واسطه فشار و تکانهایی که میدهند حرکتی در پوسته زمین به وجود میآید که بشر آن را زلزله مینامد. هرگاه پوسته زمین در آن قسمت ضخیم باشد زلزله مختصر پیدا میشود و اگر پوسته نازک باشد زلزلههای سخت به وجود میآید.
ضعف و شدت زلزله یکی بسته به قدرت آن بخارات است که تا چه اندازه جمع و متراکم و انباشته شده و دارای چه نیرویی هستند و ثانیاً بسته به ضخامت پوسته زمین است که بالای آنها واقع گردیده. گاهی که پوسته نازکتر و راه های دیگر مسدود باشد و به بنبست بربخورند زمین شکافته میشود و شکاف های عمیق باز شده اتمها و بخارات مزبور از آنها خارج میگردد چنان که در زلزلههای سخت دیده شده است و این درست به مثابه انفجار ماده و دمل هایی است که در بدن انسان می ترکد.
در کنار دریاها که پوسته زمین به علت سراشیبی و گودی نازکتر و به علاوه نفوذ آب در زمین بیشتر است زلزله بیشتر اتفاق میافتد. گاهی هم ضمن زلزله سر و صداهایی از زیر زمین و شکاف ها شنیده میشود. گاهی نیز بخارات متصاعد از شکاف زلزله دارای بوهایی است که مربوط به همان بخارات است که موقع عبور از رگههای برخی مواد زمین آغشته به بوهای آن میشود.1
پانویس ها
- در برخی نقاط این بخارات در هنگام عبور از بعضی مواد معدنی مانند نفت و گوگرد به آنها فشار آورده آنها را ذوب میکنند و با ذرات و اتمهای آن آغشته میشوند و بویی که متصاعد میشود به این علت است. گاز برخی چاهها که موجب ایذاء و مرگ مقنیها میشود از همین قبیل است و اگر وسائل سنجشی باشد تشعشات و آثار آن معلوم میگردد منتها میلیاردها بار ضعیفتر از بخارات اتمی ایجاد کنندۀ زلزله است. مؤلف