تطبیق این خصوصیات با اتم
خصوصیات بالا را میتوان در حرکت اتم بررسی کرده و نتیجه گرفت:
1- اگر حرکت اتم کورکورانه باشد چگونه انتظام و مقصود دارد؟ حرکت اتم دارای قانون حدود، نظم و ترتیب تخلفناپذیر است. اگر آن را مثل ماشین دارای محرک دیگری بدانیم خودبه خود قائل به شعور موجد اصلی شدهایم. اگر محرک اصلی فرض نکنیم همین انتظام دلیل بر شعور خود او است. بدیهی است از حرکت اتم نتیجه و مقصود حاصل میشود که همانا تشکیل اجسام و قوای عالم است که در این کتاب شمه ناچیزی از آن بیان گردیده است.
2- اتمها دارای قوه دفاعی هستند به این لحاظ است که نمیتوان مانع حرکتشان شد مگر با قدرت و قوائی بیشتر از خود آنها (اینجا باید دانست که قدرتی که علماء و دانشمندان با مساعی شایان توجه خود اخیراً به دست آورده و به وسیله آن نیروی اتم را منفجر میسازند از خود اتم به دست می آید. یعنی انفجار ذرات اتم است که سبب منفجر شدن باقی اتمهای موجوده در بمب میشود. پس همین قوه ذیشعور است که با افراد دیگر مبارزه میکند مثل دو فرد بشری که ظاهراً به هم ضرر میرسانند.)