زحمت برای درس و تمرین است

انسان برای اصلاح و فراگرفتن طریق اخلاق و انسانیت و صبر و بردباری ناچار است تا حدودی سختی تحمل کند. اغلب مردان بزرگ، زنان بدخلق و ترشروی داشتهاند. میگویند سقراط به قدری از زوجۀ خود رنج میکشید که دیگران قدرت چنین تحملی نداشتند اما سقراط همه را با خنده و صبر تحمل میکرد.
روزی زن با او منتهای خشونت و ناهنجاری را به جا آورده بعد از ناسزاها و دشنامها و داد و بیداد و سروصداهای وحشتناک او را از خانه بیرون کرد. سقراط روی سکوی در منزل نشست و با کمال خونسردی فکر میکرد. زن از خونسردی او بیشتر ناراحت شده از داخل پنجرهای که مشرف به سکو بود طشت آب کثیفی بر سرش ریخت. سقراط در حالی که تبسم تلخی بر لب داشت گفت: «من میدانستم که بعد از طوفان سیل میآید. این قاعدۀ دنیا است.»