روشن‌بینی و غیب‌دانی
حال توجه شما را به مطلب دیگری جلب می‌کنم. می‌گویم آیا خداوند قادر متعال و صاحب عظیم و لایتناهی عالم بی‌پایان هستی دارای قدرت روشن‌بینی و آگاهی بر غیب هست یا نه؟ اگر قائل باشیم که خداوند فاقد این قدرت است و از عالم خود و بندگان خویش اطلاعی ندارد او را استغفرلله خدای عاجزی دانسته‌ایم. اما اگر قائل باشیم که او بزرگ یزدان مقتدر و عالم‌الغیب و الشهاده می‌باشد و از تمام امور عالم آگاه است اعتراف کرده‌ایم که آگاهی و بینش و قدرت روشن‌بینی آن منبع عظیم عالم هستی بی‌نهایت و خارج از حد بیان است.
از طرفی چون ثابت شد که افراد بشر و همۀ موجودات به حکم همان قاشق شکر که از انبار لایتناهی شکر برداشته شده تمام خواص منبع عظیم شکر را دارند و دارای همان خواص، همان کیفیت و همان عناصر می‌باشند، لذا بایستی بشر که وابسته و بندۀ خداوند متعال است دارای حس روشن‌بینی و اطلاع از غیب تا حدودی که متناسب با حجم و اندازه و میزان کالبد اوست باشد. البته اگر منتظر باشیم که یک بشر به اندازۀ نیروی عظیم لایتناهی خداوند تبارک و تعالی حس بینایی و روشن‌بینی داشته باشد فکر عبثی است همان طور که یک قاشق شکر نمی‌تواند به اندازۀ یک انبار شکر شهد داشته باشد اما به اندازۀ خود، همان شیرینی و همان خواص را دارد. قاشق‌ها از لحاظ ظرفیت با هم متفاوت‌اند یکی 5 گرم گنجایش دارد دیگری 10 گرم و دیگری 50 گرم و وقتی آنها را از انبار شکر پرکنیم هرکدام به قدر ظرفیت خود دارای شهد هستند ولی نباید توقع داشت یک قاشق 5 گرمی به قدر سی‌گرمی شهد داشته باشد و نباید از یک قاشق پنجاه گرمی انتظار داشت که شهد یک انبار داشته باشد اما در همۀ آنها چه بزرگ و چه کوچک همان خواص موجود است.
پس بشر هم که ذرۀ ناچیزی از قدرت لایزال خداوندی و دارای همان خواص است از حس روشن‌بینی یزدانی به اندازۀ ظرفیت خود برخوردار است ولی نباید انتظار داشته باشد که به قدر خدای بزرگ بینش و روشن‌بینی در او تجلی کند، بلکه به قدر ذره بسیار ناچیزی که در مقام مقایسه صدها میلیارد مرتبه از اتم هم کوچکتر است یعنی به اندازۀ ظرفیت و مکانیسم خود از آن خاصیت داراست.
این نکته را باید دانست که مانند همان قاشق‌ها که ظرفیتشان مختلف بود و هرکدام به قدر ظرفیت از انبار شکر استفاده می‌کردند بشر هم از این لحاظ متفاوت است و همه یک اندازه از این نیروی روشن‌بینی برخوردار نیستند. برگزیدگان الهی و مخترعین و مکتشفین و روشنفکران هرکدام به اندازۀ ظرفیتی که خداوند قادر متعال به آنها عطا فرموده از این خاصیت بهره می‌برند و به بشر سود و بهره می‌رسانند و این همان مطلبی است که در کتاب مکانیسم آفرینش اشاره کرده، روشن‌بینی را به عنوان حسن یازدهم ذکر نموده و گفتم همۀ افراد بشر کم یا بیش از آن دارا هستند منتها برخی قویترند و برخی ضعیف‌تر، بعضی تمرین کرده‌اند و برخی تمرین نکرده و نمی‌توانند درست انجام دهند.
حیوانات نیز از این حس برخوردارند و به اندازۀ ظرفیتشان حس روشن‌بینی را دارند چنان که مشاهده شده قبل از وقوع زلزله اسب‌ها و سگ‌ها و گاوها و بزها و گوسفندان از آغل فرار می‌کنند.
این بود مطلبی دربارۀ حس روشن‌بینی که در حاشیۀ شرح بالا بیان گردید.