ابتدای قراردادی ابتدا نیست

اگر درست دقت کنیم در واقع هیچ عملی از ابتدا آغاز نمی‌شود و ناچارند از وسط مطلب و جایی که خواننده یا شنونده سابقۀ ذهنی دارد شروع کنند. در مورد مثالی که در بالا گفته شد هرگاه بخواهند ساختمان کاغذ را شرح دهند اول قدم را از درخت که در ساختمان کاغذ به‌کار می‌رود آغاز می‌نمایند در حالی که درخت ابتدای کار نیست. باید بگویند درخت از کجا آمده و ماده آن چیست و همین طور سیر قهقرایی کرده ماشین ها و فلزات و مواد خامی که کارخانه کاغذسازی را ساخته شرح دهند.

اما این رشته سر دراز دارد و هر چه بیان کنند به ابتدای آن نمی‌رسند زیرا هر چه به عقب سیر نمایند باز رشته ادامه دارد و برای هیچ چیز نمی‌توان ابتدا معین نمود. همان طور که ابتدای حقیقی را نمی‌توان تعیین کرد به طوری که گفته شد نتیجه و پایان و انتهائی نیز برای هیچ چیز نمی‌توان معین نمود. در مَثل مورد بحث فرض کنیم که پیدایش کاغذ را از ابتدای نسبی شروع کرده و کم‌کم جلو آمده آن‌ را تا ساختمان همین کاغذی که می‌بینیم رساندیم. آیا می‌توان گفت که کاغذ پایان رشته محسوب می‌شود؟

 بدیهی است که چنین نیست. زیرا خود این کاغذ بعد از آن که وظایف خود را به‌صورت نوشته و کتاب یا هر صورت دیگر انجام داد تحولاتی طی می‌کند و مواد آن در عالم تبدیل به چیزهای دیگر شده وظایف نوینی انجام خواهد داد که هیچ گونه پایانی برای سیر آن نمی‌توان پیش‌بینی کرد و در حقیقت هم پایان ندارد.
این هم یکی از دلائل بی‌ابتدا و بی‌انتها بودن عالم لایتناهی است.¹

• دیدگاه ها